Türkiye'nin coğrafi bölgeleri

Türkiye'nin coğrafi bölgeleri, 6 Haziran - 21 Haziran 1941 tarihleri arasında Ankara'da toplanan Birinci Coğrafya Kongresi tarafından belirlenmiştir. Kongre ilk, orta ve lise müfredat programları ile ders kitapları, coğrafya terimleri ve coğrafî isimlerin yazılması, Türkiye Coğrafyası'nın ana hatları ve yerlerin adlandırılması üzerinde çalışmalar yapmak amacıyla toplanmıştı. Bu çalışmanın sonucunda Türkiye'nin üç tarafının denizlerle çevrilmiş olması, dağların Anadolu'nun iç kesimlerini kıyılardan ayırması, iklim, ulaşım ve bitki örtüsü gibi kriterler dikkate alınarak Türkiye'nin coğrafi bölgeleri belirlenmiştir.
Bölgeler ve bölümler
Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler yönünden sınırları içinde benzerlik gösteren geniş alanlara bölge denir. Sınırları içinde benzerlikleri olan ancak bölgenin diğer yerlerinden farklı olan küçük alanlara ise bölüm denir. Birinci Coğrafya Kongresinde Türkiye coğrafi 7 bölgeye ve 21 bölüme ayrılmıştır.
Akdeniz Bölgesi:
Antalya Bölümü, Adana Bölümü
Doğu Anadolu Bölgesi:
Yukarı Fırat Bölümü, Erzurum - Kars Bölümü, Yukarı Murat - Van Bölümü, Hakkâri Bölümü
Ege Bölgesi:
Ege Bölümü, İç Batı Anadolu Bölümü
Güneydoğu Anadolu Bölgesi:
Orta Fırat Bölümü, Dicle Bölümü
İç Anadolu Bölgesi:
Konya Bölümü, Yukarı Sakarya Bölümü, Orta Kızılırmak Bölümü, Yukarı Kızılırmak Bölümü
Marmara Bölgesi:
Yıldız Bölümü, Ergene Bölümü, Çatalca - Kocaeli Bölümü, Güney Marmara Bölümü
Karadeniz Bölgesi:
Batı Karadeniz Bölümü, Orta Karadeniz Bölümü, Doğu Karadeniz Bölümü

Bölgeler ve iller

Türkiye'nin coğrafi bölgelerinin sınırları illerin idari sınırları doğrultusunda belirlenmemiştir. Bu nedenle birçok il birden fazla coğrafi bölgenin içinde olabilir. İl merkezleri baz alındığında bölgelerin kapsadığı alanlardaki iller şunlardir.

Akdeniz Bölgesi

Akdeniz Bölgesi
Adana
Antalya
Burdur
Hatay
Isparta
Kahramanmaraş
Mersin
Osmaniye

Doğu Anadolu Bölgesi

Doğu Anadolu Bölgesi
Ağrı
Ardahan
Bingöl
Bitlis
Elazığ
Erzincan
Erzurum
Hakkari
Iğdır
Kars
Malatya
Muş
Tunceli
Van

Ege Bölgesi

Ege Bölgesi
Afyonkarahisar
Aydın
Denizli
İzmir
Kütahya
Manisa
Muğla
Uşak

Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Adıyaman
Batman
Diyarbakır
Gaziantep
Mardin
Siirt
Şanlıurfa
Şırnak
Kilis

İç Anadolu Bölgesi

İç Anadolu Bölgesi
Aksaray
Ankara
Çankırı
Eskişehir
Karaman
Kayseri
Kayseri
Kırıkkale
Kırşehir
Konya
Nevşehir
Niğde
Sivas
Yozgat

Marmara Bölgesi
Marmara Bölgesi
Balıkesir
Bilecik
Bursa
Çanakkale
Edirne
İstanbul
Kırklareli
Kocaeli
Sakarya
Tekirdağ
Yalova

Karadeniz Bölgesi

Karadeniz Bölgesi
Amasya
Artvin
Bartın
Bayburt
Bolu
Çorum
Düzce
Giresun
Gümüşhane
Karabük
Kastamonu
Ordu
Rize
Samsun
Sinop
Tokat
Trabzon
Zonguldak

Bölgelerin yüzölçümleri
Göller dahil Türkiye'nin kapladığı alan 814.578 km²'dir. Bu alanda;
Marmara Bölgesi %8,5,
Ege Bölgesi %12,
Akdeniz Bölgesi %16,
İç Anadolu Bölgesi %18,
Karadeniz Bölgesi %18,
Doğu Anadolu Bölgesi %21,
Güneydoğu Anadolu Bölgesi %7.5 yer tutar.

Bölgelerin isimlendirilmesi
Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden dördüne komşu olduğu denizin adı verilmiştir (Akdeniz Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi). Diğer üç bölge de Anadolu bütünü içindeki konumlarına göre adlandırılmışlardır (İç Anadolu Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi). Türkiyenin yön isimlendirmesinde Doğu şark, Batı Garp, Güney Şimal, Kuzey Yıldız olarak adlandırılır.

Bölgelerde nüfus
Türkiye’deki coğrafi bölgeler arasında nüfus miktarı ve yoğunluğu yönünden önemli farklar bulunmaktadır. Bu farklarin oluşmasında fiziki faktörler (iklim özellikleri, yerşekilleri, toprak özellikleri) ve beşeri faktörler (sanayileşme, tarım, yeraltı kaynakları, turizm, ulaşım) önemli rol oynarlar. Nüfusun en yoğun olduğu bölge Marmara Bölgesi en seyrek olduğu bölge de Doğu Anadolu Bölgesidir. Marmara'nın kalabalık bir nüfusa sahip olmasında İstanbul önemli bir rol oynar.

Bölgelerin özelliklerinden bazıları
Türkiye'nin coğrafi bölgelerinin karakteristik özelliklerinden bazıları şöyle sıralanabilir:
Alanı en büyük bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
Alanı en küçük bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
En yüksek bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
En alçak bölge: Marmara Bölgesi
En uzun kıyılara sahip bölge: Ege Bölgesi
En fazla yağış alan bölge: Karadeniz Bölgesi
Yazın en sıcak bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Kışın en ılık bölge: Akdeniz Bölgesi
En soğuk bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
Orman varlığı en zengin bölge: Karadeniz Bölgesi
Orman varlığı en fakir bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Güneşlenme süresi en kısa bölge: Karadeniz Bölgesi
Güneşlenme süresi en uzun bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Heyelanın en çok görüldüğü bölge: Karadeniz Bölgesi
Volkanizmanın en etkin olduğu bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
Seracılığıın en fazla yetiştiği bölge: Akdeniz Bölgesi
Nüfusu en kalabalık bölge: Marmara Bölgesi
Nüfusu en az olan bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
İklim çeşitliliği en fazla olan bölge: Marmara Bölgesi
Enerji tüketimi en fazla olan bölge: Marmara Bölgesi
Maden zenginlikleri en fazla olan bölge: Doğu Anadolu Bölgesi